Baba yorgun bir şekilde eve gelir, yemeğini yiyip erkenden yatar. Oğlunun ev ödevi o gün fazladır, akşamleyin bitirip sabahleyin öğretmenine göstermesi gerekmektedir. Oğlunun çalıştığı odanın ışığı yatak odasına geldiğinden, baba rahatsız olur. Oğluna hemen yatmasını söyler.
Çocuk yatar 15-20 dakika kadar sonra babasının derin uykuya daldığını düşünüp, ışığı açarak dersine devam eder. Baba yatağından kalkar, oğluna bağırarak ışığı kapatıp yatar. Aradan 45-50 dakika geçince oğlu sessizce kalkar; ışığı açıp derse devam eder.
Babası sinirlendiğinden uyuyamamıştır. İyice sinirlenerek yatağından fırlar, tokat atmak için elini kaldırır, çocuğunun ders için ışığı açtığı aklına gelince geri indirir. Son kez ikaz ettiğini, bir daha yaparsa kesin döveceğini söyleyerek kapıyı çarpıp yatar. Çocuk da yorganı başına çekip yatar.
Yarım saat sonra kalkıp perdeyi yavaşça çeker, sokak lambasının verdiği cılız ışığın karaltısı altında yazmaya devam eder. Baba perdenin açıldığını duyunca heyecanlanır ve kalkar. Acaba şimdiye kadar hiç bağırmaya kıyamadığı biricik oğlu intihar mı edecektir?
Sessizce oğluna bakarken gözünden akan yaşların yere damladığını hisseder, oğluyla gurur duyarak kapıyı sessizce kapatır ve gönül rahatlığı ile uyur.
Söyle bakalım; hiç sokak lambasında ders çalıştın mı?
“Başarının sırrı yoktur. Başarı, iyi bir hazırlığın, çok çalışmanın ve başarısızlıklardan ders çıkarmanın sonucudur.” Colin Powell
İçindeki Güç Başarıyı Artırır:
“Birileri yaptıysa ben de yaparım, kimse yapmadıysa ilk deneyen ben olurum. Bu kadar özgüvenle çalışmalı ve hedefe koşmalı. Bunu yapacak yeteneğe ve şartlara sahipsin sadece özgüvende bir sıkıntı olabilir.
Şimdi çalışma zamanı. Çalış ve neler yapabileceğini hem kendine hem seni sevenlere göster. Seni sevmeyenlerle işin yok. Enerjini boşa harcama.
Şimdi çalışma zamanı, şimdi kaygı zamanı değil, endişe zamanı, korku zamanı değil. Bu güne kadar yaptığın küçük/büyük başarılı işleri düşünsene.
Henüz çocukluğunda yürümeyi nasıl başardığını bir düşün. Ortalama bir insan yürümeyi öğrenene kadar 600-700 kez düşermiş. Şu rakama bir baksana kardeşim, 600-700 diyorum. Sen şimdi iki denemede olmuyorsa heyecan yapmana gerek var mı?
Edison’u düşün. Ampulü bulana kadar 1000 deneme yapmış. Ya 2-3 denemede vazgeçseydi ne olacaktı. Biz karanlıkta mı kalacaktık? Belki başkaları gelip bulacaktı ama o kesinlikle ampul icadını yapamayacaktı.
Dene, bir daha, bir daha dene. Başarıncaya kadar dene.” Kaybedenler o vazgeçenlerdir.”
Sen denedikçe vazgeçmemiş oluyorsun. Vazgeçmediğin müddetçe de başarısız sayılmazsın. Her şey senin elinde güzel kardeşim. Sen istersen olacak. Taih buna şahittir. Israr edenler kazandılar. Sen de kazanmak için yolunda devam et.
Sınavlarla ilgili kaygıla yaşayabilirsin. Bu durumda yapacağın şey sınav kaygısı hakkında bilgi edinmektir. “İnsan bildiği şeyden korkmaz.” Kaygıyı tanırsan etkilerini azaltabilirsin.
Öğrencilerin yaşadığı sınav kaygı belirtileri üç ana grupta toplanılabilir. Bunlar:
• Duygusal Belirtiler: Sinirlilik, endişe/kaygı, panik, güvensizlik, çaresizlik, bunaltı/sıkıntı hissiyatı, karamsarlık, vb.
• Zihinsel (Davranışsal Belirtiler): Unutkanlık, konsantrasyon/dikkat güçlüğü. Kaçınma davranışları (ders çalışmayı erteleme ve bahaneler uydurma gibi), kaçma davranışları (sınavı bitirmeme gibi), vb.
• Fiziksel (Psikosomatik Belirtiler): Çarpıntı, nefes darlığı, uyku düzensizliği, iştah artışı/azalması, titreme, baş dönmesi, ateş basması, bulantı, kusma, ishal, kan basıncının artış, vb.
Yukarıda anlatılan sınav kaygı belirtilerinin yaşanması- nın öncelikli nedeni, sınavın kendisinden ziyade sınavla ilgili yapılan yorumlarının öğrencinin davranışlarını etkilemesidir. Bunu biraz açacak olursak, sınav kaygısı yaşayan öğrenci;
• Performansı ile ilgili olumsuz beklentilerde olabilir. (“Ben yeterince iyi değilim,” “Yeterince zeki olmadığımdan yapamayacağım.” vb.)
• Sınava yanlış/olumsuz anlam yükleyebilir ve/veya kendini alternatifsiz bırakabilir. (“Bu sınavı geçmezsem hayatım bitecek,” “Bu sınav benim ne kadar zeki ve başarılı bir öğrenci olduğumu gösterecek,” vb.)
• Önceki deneyimlerdeki fizyolojik tepkilerin tekrarlayacağı korkusu yaşayabilir. (“Daha öncekiler gibi ellerim titriyor, başım ağrıyor, midem bulanıyor. Yine başarısız olacağım,” vb.)
• Başkalarıyla kendini kıyaslama içine girebilir. (“Herkes benden daha iyi,” “Ayşe kesin yine daha iyi puan alacak,” vb.)
• Çevrenin kendisini yargılama endişesi yaşayabilir. (“Bu sınavı geçemezsem aileme rezil olurum,” “Eğer başaramazsam, herkes ne düşünür,” vb.)
Sınav kaygısı yaşayan öğrenci olumsuz düşünce yapısı dışında da belli başlı bir kaç sebep dolayısıyla bu endişeyi deneyimliyor olabilir. Bunlar:
• Sınava gerçekten hazırlanmamış olmak.
• Fizyolojik ihtiyaçların karşılanmamasına bağlı olarak düşük performansla sınava girecek olmak (Bir gece öncesinde alkol kullanmış olmak, uyumamış olmak vb.)
• Ailesinden/çevresinden başarılı olmasına dair baskı altında tutulmak olabilir.
Yaşanan bu kaygı ile başa çıkma metotlarını ise sınav öncesinde ve sırasında yapılabilecekler olarak ikiye ayırılabilir. Sınav öncesinde kullanılabilecek metotlar:
Başarı merdiveni istirahat etmek için değil, o merdivende tırmanan birinin bir ayağını, öteki ayağından daha yükseğe çıkarmasına imkân verecek kadar tutması için yapıldı. Thomas Henry Huxley
Zihinsel Metotlar:
-Öğrencinin kendini ve yeteneklerini tanıması ve olası beklentiler içine girmesi. (Bunun sağlıklı bir şekilde yapılması sınava mümkün olduğunca iyi hazırlanılmasına ve sınav konusuyla ilgili bilgiden emin olunması ön koşuluyla gerçekleşir.)
-Sınava yüklenen anlamın netleştirilmesi ve seçeneksizliğin önlenmesi (Bu sene sınavı kazanamazsam bir sonraki sene tekrar girebilirim veya diğer alternatiferim şunlar şunlar olabilir gibi.)
Meli/ Malı düşünce kalıplarının farkına varılıp yeniden yapılandırılması. (Sınavı kazanmalıyım yerine sınavı kazanmak istiyorum vb.)
Bedensel Metotlar:
-Solunum Egzersizleri: Bir uzmandan öğrenilebilecek ve bedenin rahatlamasını sağlayacak metotlardır.
-Gevşeme Egzersizleri: Yine bir uzmandan öğrenilebilecek ve bedenin rahatlamasını sağlayacak metotlardır.
-Fizyolojik ihtiyaçların karşılanması: Düzenli uyku, beslenme, spor yapma vb.
Sınav sırasında uygulanabilecek başa çıkma metotlarının başlıcaları ise;
• Konsantre olmak,
• Süreyi iyi kullanmayı hedefemek,
• Heyecanlandığı hissedildiğinde veya bir soru karşısında zorlanıldığında panik yapmak yerine başka bir soruya geçilmesi ve bu rahatsız edici duygunun kısa bir süre içinde geçeceğine inanılması,
• Sınavda kolay gelen kısımların önce yapılması,
• Fiziksel olarak rahat olmak (Kıyafetlerin ona göre ayarlanması, kaygı hissedildiği anda kısa bir nefes egzersiziyle kaygının azaltılması, vb.) olarak sıralanabilir.
Son olarak unutmamalıyız ki, sınav kaygısı öğrenilen bir davranış biçimidir. Kaygı ile ilgili öğrenilen bu bilgi yeniden yapılandırılarak kaygı ortadan kaldırılabilir.
Yukardaki öneriler uygulandığı halde öğrenci hala sınav kaygısı ile ilgili bir sıkıntı yaşıyorsa bir uzmandan yardım alması yararlı olacaktır. Böyle durumlarda uzman, danışanının çarpıtılmış düşünce kalıplarıyla Bilişsel Davranışçı metotlarla ve travmatik anıları ile onları tekrar yapılandıran sistemlerle çalışılacaktır. Bu tip yardımların çok kısa sürede etkin sonuçlar verdiği bilinmektedir.
“Hiç kimse, başarı merdivenine elleri cebinde tırmanmamıştır.” J. Keth Moorhead
