Küresel Covid-19 salgını sürecinde kaygı ve stres yönetiminin önemine işaret eden uzmanlar, özellikle sokağa çıkma yasağı bulunan 20 yaş altı ve 65 yaş üzerindeki kişilere stres ve kaygı konusunda tavsiyelerde bulunuyor. Uzmanlar psikolojik sağlamlık açısından empati ve yardımlaşmanın önemine işaret ederek “Başkalarının yardıma ihtiyacı olduğu dönemde onlara yardım etmek her iki tarafa da çok iyi gelecektir” tavsiyesinde bulundu.

AMATEM Koordinatörü ve Psikiyatri Uzmanı Prof. Dr. Nesrin Dilbaz, küresel salgın Covid-19 salgınıyla ortaya çıkan “koronafobi” kavramına dikkat çekti.

Prof. Dr. Nesrin Dilbaz, “Koronafobi, virüs ve salgınının gerektiğinden daha tehlikeli ve tehdit edici olarak algılayarak kişinin yaşamının ve işlevselliğinin çok belirgin düzeyde etkilenmesidir” dedi.

Salgında genellikle bu tepkiler veriliyor

Salgınlarda genel olarak insanların stresli ve kaygılı olduklarını belirten Prof. Dr. Nesrin Dilbaz, salgından doğrudan veya dolaylı olarak etkilenen kişilerin yaygın olarak şu tepkileri verdiklerini söyledi:

1-Hastalanma ve ölme korkusu

2-Sevdiklerini koruyamama ve virüs yüzünden sevdiklerini kaybetme korkusu

3-Geçim kaynaklarını kaybetme, tecrit halinde iken çalışamama, isten çıkarılma korkusu

4-Evde kaldıkları süre içinde çaresizlik, sıkıntı, yalnızlık ve depresif hissetme

Acil durumların her zaman daha da fazla stres yarattığını, belirsizliğin en büyük kaygı nedeni olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Nesrin Dilbaz, genel toplum için tavsiyelerini şöyle sıraladı:

Empati kurulmalı

• Covid-19 tüm dünyayı etnik, sosyal sınıf veya milliyeti ayırt etmeden etkiliyor. Kendi ülkenizde olsun olmasın, etkilenen herkese empati ile yaklaşınız. Covid-19’dan etkilenen kişiler bunu hak etmek için yanlış bir şey yapmamıştır. Onlar destek, nezaket ve yakınlığı hak etmektedirler.

•Onlar Covid-19 olan kişiler, Covid-19’dan tedavi görenler, Covid-19’dan iyileşmek üzere olan kişilerdir. İyileştikten sonra işlerine, ailelerine geri dönecek ve sevdikleri ile birlikte olacaklardır.

•Sizi kaygılandıran ve strese sokan Covid-19 ile ilgili haberleri sürekli izlemekten kaçınınız.

•Sadece güvenilir kaynaklara başvurunuz. Bu kaynaklardan elde ettiğiniz bilgilere göre planlarınızı yapabilir, kendinizi ve sevdiklerinizi korumak için önlemler alabilirsiniz.

•Günde bir veya iki kez yeni bilgilere ulaşmanız için yeterli olacaktır. Gerçeklerle dedikoduları veya yanlış bilgileri ayırt ediniz.

•Gerçekler korkularımızı azaltır.

•Sizin hayatınızın başkalarının davranışlarına bağlı olduğu; başkalarının hayatının sizin davranışlarınıza bağlı olduğu bir dönemdeyiz. Kendinizi koruyunuz ve başkalarına destek olunuz.

•Başkalarının yardıma ihtiyacı olduğu dönemde onlara yardım etmek her iki tarafa da çok iyi gelecektir.

•Komşularınıza veya ekstra yardıma ihtiyacı olanlara telefon etmek

•Toplum olarak birlikte çalışmak dayanışma oluşturmamızı sağlayacaktır.

•Covid-19 yaşamış olan kişilerin pozitif ve umut verici öykülerini paylaşınız.

•Covid-19’a yakalanmış olan kişilerle çalışan ve onlara destek olmaya çalışan doktorlara, sağlık çalışanlarına ve diğer onurlu çalışanlara sıkça teşekkür ediniz.

Çocuklar için bu tavsiyelere kulak verin

•Çocuklar strese farklı yanıtlar verebilir. Daha huysuz, tutturucu, kaygılı, geri çekilmiş, kızgın veya ajite olabilir hatta yataklarını ıslatabilirler.

•Çocukların erişkinlerin sevgi ve dikkatlerine gereksinimleri vardır.

•Onları dinleyiniz, onlarla nazik konuşunuz ve onlara güven veriniz.

•Eğer mümkün ise çocuğun oynaması veya gevşemesi için seçenekler oluşturunuz.

•Düzenli rutinlerine devam ediniz ve yeni düzene uygun yeni rutinler de oluşturunuz (Okul-uzaktan eğitim, öğrenme, güvenli oyun gibi)

•Onlara enfekte olma risklerini nasıl azaltabilecekleri konusunda gerçekleri anlayabilecekleri biçimde anlatınız.

•Neler olduğu veya neler olabileceği hakkında güven verici, dürüst ve yaşlarına uygun bir şekilde bilgi verin.

•Faaliyetler virüsü açıklamalı ancak çocukları okulda olmadıkları zamanda da aktif tutmalıdır. Örneğin

•Tekerlemelerle el yıkama oyunları oynanabilir.

•Vücudu keşfeden virüs hakkında hayali hikayeler anlatılabilir.

•Ev temizleme ve dezenfekte etme eğlenceli bir oyuna dönüştürülebilir.

•Çocukların boyaması için virüslerin/mikropların resimlerini çizin

Gençler için tavsiyeler

•Her ne kadar Koronavirüs senin gibi gençleri hastalandırmasa da (ki bu bilgide artık çok geçerli değil)bu virüse duyarlı olan kişilere yayabilirsiniz. Yaşlı ve başka hastalığı olması nedeniyle Bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler hastalanabilir hatta ölebilirler.

•“Arkadaşlarınla zaman geçirmek istediğini biliyorum ama olabildiğince evde kalmalısın. Böylece arkadaşlarını ve virüsten çok hastalanabilecek olan büyükanne ve büyükbaba gibi sevdiklerini koruyabilirsin” tarzında iletişim kurma önemlidir.

Gençlerle spor, müzik, arkadaşları ve selebritiler gibi onların sevdiği konuları konuşmak, sevdikleri yemekleri birlikte yapmak, favori müzikleri ile egzersiz yapmak streslerini azaltabilir. Arkadaşları ile elektronik ortamda birlikte olma seçeneklerini deneyebilirler.

65 yaş üzeri için tavsiyeler

•Özellikle de izolasyon altındaki, bilişsel yetersizliği bulunan/bunamadan mustarip yaşlı yetişkinler salgın esnasında/karantina altındayken daha gergin, öfkeli, tedirgin, içine kapalı, aşırı şüpheci olabilir.

Gerektiğinde aileler ve ruh sağlığı alanında çalışan profesyoneller aracılığıyla duygusal destek sağlayın. Bilişsel yetersizliği bulunan/bulunmayan yaşlı bireylere anlayabilecekleri bir dille halihazırda olan biteni anlatın ve enfeksiyon riskinin nasıl azaltılabileceğine dair bilgi verin.

Gerekli olması halinde bu bilgileri sık sık tekrarlayın. Covid-19 hastası olan/olmayan yaşlı bireylerin tıbbi ihtiyaçları da salgın esnasında karşılanmalıdır. Yaşlı insanlarla temasa geçmenin en iyi yolu, ev telefonları ile onları aramak veya mümkünse düzenli ziyaretler gerçekleştirmektir. Aile üyeleriniz ve arkadaşlarınızdan yaşlı akrabalarını düzenli olarak aramalarını rica edin ve yaşlılara video chat imkanlarını nasıl kullanacaklarını öğretin.

•Yaşlı bireylerin mobilitelerini sağlamak için yaşantılarında/karantina altındayken uygulayabilecekleri egzersiz programları sunun.